fontana

Włosi którzy budowali Polskę

Kościół Świętego Ducha w Lublinie

Z historycznego punktu widzenia często mówi się o tym, jak bardzo w Lublinie zjednoczyły się światy Polaków i Żydów. Ogromna dzielnica żydowska, historia rabina Horowitza zwanego Widzącym z Lublina, „Oko Cadyka” w kształcie którego rzekomo jest lubelski plac zamkowy i wiele innych. I oczywiście, jest tu cały wachlarz polskiej historii, od snu Leszka Czarnego i koronacji polskich władców po zespół Bajm w XX wieku i Europejską Stolicę Młodzieży w XXI wieku.

Jest jeszcze jedna historia, o której być może nie wspominamy codziennie, ale jednocześnie widzimy ją każdego dnia, spacerując po starym mieście. Oto historia Włochów. A dokładniej dzieje włoskich architektów, którzy byli podstawą lubelskiego renesansu i to oni tworzyli wygląd naszego ukochanego miasta. Fontana, Negroni, Spazzi, Traversi i inni. Sami jeździmy podziwiać ich twórczość i zabieramy turystów. Czas przypomnieć sobie tę kartę w  historii Lublina.

Niektórzy twierdzą iż pojawienie się renesansu lubelskiego, wiąże się z imieniem królowej Bony. Cała rzecz w tym, że to Bona Sforza nalegała na odbudowę wielu dzielnic miejskich w Rzeczypospolitej. Według niektórych źródeł domagała się wybrukowania miast kostką, zaszczepiała swój rodzimy styl i zabiegała o przywileje dla włoskich architektów. Kiedy więc w drugiej połowie XVI wieku, w Lublinie wybuchł straszliwy pożar, w ten czas to Włosi stanowili podstawę polskiego warsztatu architektonicznego. I to oni wpłynęli na styl odbudowy Lublina.

Renesans

Lubelski

Renesans Lubelski jest unikalnym typem architektonicznym wykształconym na terenach województwa lubelskiego na przełomie XVI/XVII w. Łączy w sobie gotyk z elementami renesansu włoskiego i niderlandzkiego, które pojawiły się wraz z architektami zapraszanymi licznie przez miejscową arystokrację.

Budowle w typie renesansu lubelskiego charakteryzują się smukłością i lekkością bryły oraz wspaniałymi detalami architektonicznymi w postaci sterczynowych szczytów, bogato zdobionych gzymsów i pilastrów oraz stiukowych dekoracji na kolebkowych sklepieniach.

Architektura ta rozprzestrzeniła się na terenach Polski Wschodniej, oraz zachodniej Ukrainy i Litwy. Jest przykładem koegzystencji i wzajemnego oddziaływania inspiracji ze wschodniej i zachodniej Europy na tych terenach.

Kościół dominikanów, Lublin

Kościół pobernardyński, Lublin

Kościół i klasztor pobernardyński, Lublin

Paweł Antoni

Fontana

Paweł Antoni Fontana (1696–1765) – architekt pochodzący z Włoch, z okolic jeziora Como. Jeden z przedstawicieli architektury barokowej w Polsce, nadworny architekt Pawła Sanguszki, tworzący głównie na Lubelszczyźnie i Podlasiu. Zaprojektował kościół parafialny w Lubartowie, kościół popauliński we Włodawie, kościół popijarski pw. Rozesłania Apostołów w Chełmie oraz kościół i klasztor misjonarzy w Zasławiu. W Lublinie zaprojektował kościół i klasztor karmelitów trzewiczkowych przy ulicy Biernackiego. Przypuszcza się także, że w jego pracowni była projektowana kapliczka znajdująca się przy ulicy Peowiaków.

Fontana &

Lublin

W Lublinie Paweł Antoni Fontana zaprojektował kościół i klasztor karmelitów trzewiczkowych przy ulicy Biernackiego. Przypuszcza się także, że w jego pracowni była projektowana kapliczka znajdująca się przy ulicy Peowiaków.

Paweł zaprojektował też wiele ciekawych budowli na Wołyniu i Litwie. Z tego powodu na Ukrainie i Litwie jest uważany za swego. Mimo to sam Fontana nazywał się Polakiem pochodzenia włoskiego i w czasie wojny służył w królewskiej artylerii.

Kościół pw. św. Eliasza Proroka i Szpital Jana Bożego w Lublinie

Jakub

Fontana

Jakub Fontana był kolejnym polskim architektem włoskiego pochodzenia, praktykującym styl barokowy i neoklasycystyczny. Urodzony w Szczuczynie na Podlasiu, Jakub Fontana był najstarszym synem Józefa Fontany, również architekta. Studiując najnowsze trendy  w Paryżu, Rzymie, Mediolanie i Wiedniu, przywiózł do Polski szablony, z których czerpał inspiracje do końca życia zawodowego.

Od 1710 do 1743 Jakub był przydzielony do udziału w budowie wież kościoła Matek Bożej Łaskawej i św. Wojciecha w Łowiczu. Kolejnym projektem, w którym brał udział u boku ojca, był kościół franciszkanów przy ul. Zakroczymskiej w Warszawie, konsekrowany w 1737 r. Po śmierci ojca w 1741 r. Fontana przejął praktykę i wszystkich jej pracowników.

Od 1742 r. marszałek wielki koronny Franciszek Bieliński zatrudniał Fontanę do dużych projektów publicznych i prywatnych. Zajmował się wieloma nieruchomościami miasta Warszawy. Był projektantem Kolegium Nobilium (1743–1754), szpitala św. Rocha, kościoła w Surażu i wielu innych.

Jakub Fontana zaliczał się do nielicznych cenionych polskich architektów reprezentujących styl francusko-włoski. Lata pięćdziesiąte XVIII wieku były uważane za jego najbardziej udany okres jako architekta. Wtedy został zatrudniony przez Jana Klemensa Branickiego do odbudowy Pałacu Branickich w Białymstoku.

Przez krótki czas był zatrudniony przez Eustachego Potockiego przy odbudowie jego rokokowego pałacu w Radzyniu Podlaskim. Po wstąpieniu na tron polski Stanisława Augusta Poniatowskiego Fontana został mianowany pierwszym architektem króla, podejmując najważniejsze prace związane z Zamkiem Królewskim w Warszawie i innymi ważnymi budowlami państwowymi.

Collegium Nobilium pijarów, Warszawa

Bazylika katedralna Wniebowzięcia NMP i św. Mikołaja w Łowiczu

Pałac Potockich w Radzyniu Podlaskim